Sizi kim nasıl dinler ?

TELEFON dinlemeleri ya da moda deyimiyle ‘tape’ler siyaset kadar ekonominin de bir numaralı gündemi haline geldi. Aslında Türkiye telefon dinlemeleri ile ilk kez tanışmıyor. Hürriyet Okur Temsilcisi Faruk Bildirici’nin 1995 yılında Hürriyet gazetesinde ilk kez ‘telekulak’ sözü ile özetlediği telefon dinlemeleri Türk siyasi tarihinde önemli bir yer teşkil ediyor. Dün piyasalarda dalgalanmalara da neden olan telefon dinlemeleriyle ilgili ortada pek çok iddia var. Bu iddiaları bir tarafa bırakıp teknik açıdan dinlemelerin nasıl yapıldığına göz atmak istedik.

Kurumlar aracılığı ile yasal dinleme nasıl yapılıyor?
• Yasal dinlemelerde yetkili kurum Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB).
* Üç GSM şirketi ve sabit hat hizmeti veren Türk Telekom TİB’in Gölbaşı’ndaki merkezine fiber optik ağla bağlı durumda.
• Mahkeme, savcılık veya kolluk amiri yasal bir dinleme kararını TİB’e ve dinlemeyi yapacak kurumlara bildiriyor.
• Dinlemeyi yapabilecek kurumlar ise MİT, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı. Bu kurumlar da 81 ildeki teşkilatlarına fiber optik ağla bağlı durumda.
• TİB dinleme yapmıyor, dinlenecek hattı, talebi yapan birime yönlendiriyor. Bunu yaparken de operatörlerden gelen fiber optik ağdan faydalanıyor.
• Telefon operatörleri dinlenecek numarayı kesinlikle bilmiyor. Bu dinlenen kişinin haberdar olmaması için alınan bir güvenlik önlemi.
• MİT, Emniyet Genel Müdürlüğü veya Jandarma bilgisayar sistemleri üzerinden dinleme işlemini gerçekleştiriyor.
Not: Telefon dışında yasal olarak ilgili kurumlar teknolojik aletlerle ortam dinlemesi başta olmak üzere farklı dinleme teknikleri de kullanabiliyor.

Kurumlar olmadan yasa dışı dinlemeler nasıl yapılıyor?
• Yasal olmayan telefon dinleme yöntemlerinin tamamı bilinmiyor.
• En gözde yöntem telefona virüs yerleştirme.
• Virüsler telefona bazen mesaj bazen bir yazılım olarak yükleniyor.
• Bu sayede gelen arama ya da giden çağrılar veya mesajlar aynı anda dünyanın her hangi bir yerinde kayıt altına alınıyor.
• Akıllı telefonlara yüklediğimiz bazı aplikasyonların da bu tür yazılımlar içerdiği iddiası var.
• Telefon dinlemelerin internet üzerinden hizmet veren ücretsiz uygulamalar aracılığı ile yapıldığı da öne sürülüyor. Hatta son dönemde bizzat devletlerin bu uygulamaların global şirkteler tarafından alınmasına aracılık ettiği de konuşuluyor. Ancak bu uygulamaların alt yapılarının kriptolu olması nedeniyle dinleme ihtimalinin düşük olduğu da belirtiliyor.
• Ayrıca karşıda konuştuğunuz kişinin sizinle görüşmesini kaydetmesi de bilinen en eski yöntemlerden biri.

Kurumlar üzerinden yasa dışı dinleme nasıl yapılıyor?
• Kurumlar içine sızan kişilerce kurumların alt yapısını kullanarak yasal izinler olmadan yapılan dinlemeler.

ORTAM DİNLEME NASIL YAPILIR

Haberleşme özgürlüğüne ve özel hayatın gizliliğine yönelik ihlaller sadece telefon dinlemeleriyle sınırlı değil. Bilinen en eski yöntemlerden biri de ortam dinleme. Teknolojinin gelişmesine bağlı olarak ortam dinleme yöntemleri de artık sınır tanımıyor. Bazı ortam dinleme yöntemlerini şöyle sıralayabiliriz:

• Kayıt cihazı
Ortam verilerinin gizlice kayıt altına alınması sırada bir kayıt cihazı saklı kullanılmak suretiyle gerçekleşmiş olabilir.
• Anahtarlık kamera
Bu tür kayıt cihazlarının tespiti oldukça zordur. Herhangi bir yayın (elektromanyetik veya optik) yapmadıkları için sıradan tespit cihazlarıyla bulunamazlar.
• Minyatür Kamera ve Mikrofon
Bu cihazları tespit için Yarıiletken Tespit Detektörleri (NLJDD: Non-Linear Junction Detector) kullanılmaktadır. Ancak bu detektörlerin pek çok yarıiletkenin bulunduğu bir
ortamda birçok yanlış alarm vermesi oldukça muhtemeldir. Bunun yanı sıra paslı inşaat demirleri ve demirler arası bağlantılar da yanlış alarmlara sebep olabilmektedir. Bu tür
cihazların tespitinde ayrıca X-Ray, Holografik Radar yöntemleri ve Kızılötesi kameralar da kullanılır.
• Kayıt sistemleri
Mağazalarda, AVM’lerde, çeşitli kurum ve kuruluşlarda bulunan kapalı devre kamera sistemleri (CCTVV) (Şekil 7); kent yönetim sistemlerinde kullanılan MMOBESE,
EDS, bina içi haberleşmede kullanılan interkom telefonları en bilinen örnekleridir.
• Kapalı Devre Böcekler
Kapalı devre çalışan böcekler elektromanyetik, optik, ses vs. yayın yapmadan, işledikleri veriyi ortamda zaten var olan bir ilettim hattı üzerinden gönderebilirler.
Algılanması zor olmamakla beraber genelde gözden kaçırıldığı için bir tehdit
oluşturmaktadır.
• Telefon Hattı Böcekleri
Algıladıkları ortam verilerini bağlı bulundukları ve enerjilerini temin ettikleri telefon şebekesi üzerinden aktaran böceklerdir
• Şehir Şebekesi Böcekleri
Güç hattı böcekleri elde ettikleri ortam verilerini modüle ederek bağlı bulundukları şehir şebekesi üzerinden aktarırlar. Çalışmak için ihtiyaç duydukları enerjiyi de bu
şebekeden sağlarlar.
• Optik Böcekler
Aldığı veriyi ışığa veya optik palsa dönüştürerek aktaran cihazlardır. Bir lamba veya florasan içerisine gizlenmiş bir optik böcek ortam verilerini ışık titreşimleri
şeklinde dışarıya aktarır, fakat bu titreşimler göz tarafından fark edilemez. Lazerli dinleme cihazları215 da bu alandaki örneklerdendir.
• Ultrasonik Böcekler
Aldığı veriyi duyma bölgesinin üstündeki (200 kHz üstü) ses dalgalarına çevirerek ileten cihazlardır
• Radyo Frekans Böcekler
En çok bilinen ve genelde böcek denilince ilk akla gelen cihazlardır. Topladıkları verileri üzerlerindeki anten yapısı/yapıları sayesinde RF sinyallerine çevirerek iletirler.
Oldukça küçük veya başka bir alet formunda veya içerisine gizlenmiş olarak bulunabilirler.
• GSM Böcekler
Bu böcekler aslında bir nevi cep telefonudur. Uzaktan aranarak, SMSS mesajı, hareket, ses ya da ışık ile aktive olabilirler. Sürekli aktif olmadıkları ve cep telefonu gibi
davrandıkları için bulunmaları oldukça zordur.
• 3G ile Çalışabilen Kameralı GSM Dinleme ve İzleme Modülü
GSMM böcekler de hemen tüm böcekler gibi basit bir modül şeklinde olabileceği gibi (Şekil 9), bir eşya içerisinde veya şeklinde de karşımıza çıkabilmektedir. Örneğin bir bilgisayar faresi içerisine saklanmış GSSM böcek enerjisini bilgisayardan alarak b bilgisayar çalıştığı müddetçe çalışmasını sorunsuz sürdürebilir,, Bir priz veya uzatma içerisine saklanmış bir GSM böcek ise enerjisini doğrudan elektrik şebekesinden alıp kesintisiz çalışabilir.
• Wi-Fi Böcekler
Wi–Fi221 böcekler elde ettikleri verileri kablosuz ağ üzerinden aktaran böceklerdir.
Wi–Fi böceklerin genelde gerçek zamanlı görüntü iletmek için kullanıldığı görülmektedir
• Akustik Dinlemeler
Dinlemenin sesin doğal iletim yolları kullanılarak yapılmasıdır. Bu alanda en bilinen örnek lazer dinleme cihazlarıdır. Bu cihazlar dinleme yapılacak ortamın pencere camını bir diyafram gibi kullanırlar.

Kaynak: Haberleşme özgürlüğüne ve özel hayatın gizliliğine yönelik ihlallerin tespiti ve önlenmesi için kuruluan Meclis Araştırma Komisyonu Raporu. Haziran 2013

Sefer LEVENT`in 27 Şubat 2014 Hürriyet.com.tr `de yayınlanan yazısıdır.